Parafia w Królówce należy do najstarszych na ziemi bocheńskiej. Pierwsza wzmianka o Królówce (Villa regis) pochodzi z roku 1326. Można jednak przypuszczać, że parafia istniała już w XIII w. kiedy to na terenie położonym blisko Nieszkowic, wtedy nazywanych Mniszkowicami rozpoczęła się ewangelizacja prowadzona przez benedyktynów.
Przez stulecia kościołem w Królówce opiekowali się polscy monarchowie. O kościele drewnianym pw. św. Jakuba Apostoła w Villa regis alias Królówka wspomniał w XV w. Jan Długosz.
Miejscowa tradycja przypisuje w 1563 r. ponowną fundację parafii Zygmuntowi Augustowi. Tę datę odnotowano w Aktach Wizytacyjnych Dziekańskich Dekanatu Bocheńskiego z 1886 r. jako datę erygowania parafii. To właśnie ostatni z Jagiellonów wybudował drewniany kościółek, który w połowie XX w. przeniesiono na dawny cmentarz.
Stary kościół drewniany został wzniesiony prawdopodobnie w 1563 r. Istnieje jednak hipoteza, że Zygmunt August jedynie istotnie przebudował drewniany kościół, który miał pochodzić z końca XV w. Według miejscowej legendy wiekowy kościółek drewniany miał stanąć na Uzborni, gdzie zwożono budulec drewniany, ale nocą „ktoś je przewiózł na siwym koniu” na miejsce, na którym świątynia stała aż do połowy XX w.
Była to budowla orientowana, drewniana, zbudowana na zrąb. Prezbiterium zamknięte było wieloboczną szerszą nawą prostokątną przedłużoną od zachodu. Wewnątrz kościoła istniały stropy, w formie skrzyniowej wsparte na słupach. Od północy umieszczona była zakrystia i kaplica Matki Boskiej Różańcowej z kopułą pochodzącą z wieku XIX. Od południowej strony znajdowała się kruchta wejściowa. Odrzwia kościoła były ostrołukowe, drzwi profilowane o bogatym okuciu. Wewnątrz kościoła o jego pierwszym założycielu przypominał herb, którego elementem był topór. Na ścianach poza ołtarzami zachowane były fragmenty polichromii renesansowej o motywach roślinnych.
Jednonawowy kościółek gotycki posiadał konstrukcję zrębową. Do kościoła prowadziły wspaniałe drzwi osadzone w ostrołukowym, gotyckim portalu, które wg tradycji pochodziły z kościoła stojącego w Królówce wcześniej. Drzwi pochodzące z XV w. zdobiła tarcza z herbem Topór. Może to świadczyć o fundacji rycerskiej dawnego kościoła. Do jednonawowego kościoła w latach 1886-1896 dobudowano kaplicę przykrytą kopułą. Aktualne miejsce świątyni, o której piszemy wyżej, a dokładnie jej prezbiterium wskazuje i upamiętnia krzyż mogilski, ufundowany i postawiony przez obecnego proboszcza ks. Tadeusza Skurę. Nieopodal świątyni stała XVI-wieczna drewniana dzwonnica. Stary kościółek został przeniesiony z Królówki do Rozdziela gdzie został złożony w 1986 r. Prawdopodobnie to ten obiekt znajdował się przez dwadzieścia lat w 2. poł. XVI w. w rękach innowierców. Pierwotnie zabytkowy kościółek miał być przeniesiony do pobliskiej Cichawki, ale ostatecznie w tej ostatniej wybudowano w 1986 r. kościół filialny pw. Miłosierdzia Bożego.
W latach 20-tych XX wieku podjęto decyzje o budowie w Królówce nowego kościoła. Obecnie parafia pw. Przemienienia Pańskiego liczy prawie 2400 wiernych, którzy zamieszkują miejscowości Cichawka i Królówka.
Architektura kościoła:
Obecny kościół murowany posiada już wezwanie Przemienienia Pańskiego i został wybudowany w latach 1937-1943 wg projektu Czesława Boratyńskiego. Poświęcony został podczas wojny 8 sierpnia 1943 r. Konsekracji dokonał ks. bp Jerzy Ablewicz 10 lipca 1966 r. Fundamenty kościoła położono już w 1932 r.
Kościół trójnawowy zdobi polichromia figuralna i ornamentalna wykonana przez Józefa Warzyńskiego w 1962 r. Część wyposażenia kościoła przeniesiono ze starego kościółka: ołtarze barokowe z XVII/XVIII w., kilka obrazów, z których najwspanialszy to barokowy obraz Przemienienia Pańskiego z 1620 r. słynący łaskami, znajdujący się w głównym ołtarzu. Lewy ołtarz boczny poświęcono św. Józefowi a prawy Sercu Pana Jezusa. W kościele znajduje się też ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ze starego kościoła przeniesiono kamienną, renesansową chrzcielnicę z 1540 r. późnogotycki, pęknięty dzwon, który znajduje się w kościele.
Do wnętrza wpada światło przez okna, w których znajdują się wspaniałe witraże. W prezbiterium witraże przedstawiają sceny z życia Pana Jezusa, a w nawach bocznych witraże z postaciami św. Stanisława ze Szczepanowa i św. Jakuba Apostoła oraz św. Kingi i witraż poświęcony Trójcy Przenajświętszej, Matce Kościoła i Jezusowi Miłosiernemu. Są to dzieła prof. Czesława Dźwigaja. W przedsionku kościoła znajduje się epitafium ks. Ćwika, tablica pamiątkowa Kazimierza Brodzińskiego, który urodził się i został ochrzczony w Królówce oraz tablica pamiątkowa proboszczów parafii Królówka autorstwa Czesława Dźwigaja. Cennym wyposażeniem kościoła są również obraz Przemienienia Pańskiego oraz witraże pochodzące z lat II wojny światowej. Interesujące jest również wkomponowanie dzwonnicy oraz kaplicy grobowej w zespół architektoniczny kościoła.
Imponujące jest otoczenie świątyni. Plac kościelny otacza kamienny mur, w którym znajdują się stacje Drogi Krzyżowej wykonane przez Stefanię Kowalówską, wg projektu prof. Bronisława Chromego, staraniem ks. Jana Łyska. Drogę poświęcił 6 sierpnia 1985 r ks. bp Piotr Bednarczyk. Przy wejściu głównym na plac kościelny znajdują się figury: Maryi Matki Kościoła i Jezusa Miłosiernego z napisem „Jezu ufam Tobie”. Są to dzieła prof. Czesława Dźwigaja. Po stronie południowej przy kościele znajduje się krzyż upamiętniający miejsce prezbiterium starego kościoła św. Jakuba Apostoła. Interesujące jest również wkomponowanie dzwonnicy oraz kaplicy grobowej w zespół architektoniczny kościoła.
(Opracowano na podstawie książki Łucji Piątkowskiej "Parafie Ziemi Bocheńskiej", oraz Schematyzmu Diecezji Tarnowskiej)
Strona www : Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Królówce (parafia24.info)
