Logo Miasta i Gminy Wiśnicz
Powróć do: Edukacja

Publiczna Szkoła Podstawowa w Chronowie

Pierwsze pisemne wzmianki o szkole w Chronowie pochodzą z 1465 roku. Była to szkoła parafialna działająca przy pierwszym kościele w Chronowie. Austriackie mapy katastralne wykazują lokalizację działki szkolnej w miejscu skrzyżowania dróg wiodących do Borównej i Kobyla, a dokładniej po stronie drogi, gdzie stoi krzyż grunwaldzki. Niestety przekaz źródłowy nie mówi nic o budynku szkolnym, ani o ówczesnych nauczycielach.

Po tej pierwszej wzmiance źródła historyczne milczą na temat szkoły w Chronowie przez 132 lata. Trudno więc odpowiedzieć czy szkoła istniała przez cały ten okres. Wiemy natomiast, że w tym czasie szkolnictwo parafialne w Polsce przechodziło poważny kryzys, w samym zaś Chronowie zmieniły się stosunki własnościowe i społeczne. Pod koniec XVI wieku kościół katolicki w Polsce przystąpił do reorganizacji szkół parafialnych. Od tego czasu zaczęły ukazywać się informacje dotyczące szkolnictwa parafialnego, pochodzą one głównie ze źródeł kościelnych, takich jak wizytacje biskupie, księgi kontrybucji beneficjów itp. Na terenie diecezji krakowskiej przeprowadzono szczegółową i rzetelną wizytację beneficjów kościelnych w latach 1596-1597. Dekanat Lipnicki, a więc i kościół w Chronowie, z ramienia biskupa Jerzego Radziwiłła wizytował archidiakon krakowski Krzysztof Kazimirski. Z akt tej właśnie wizytacji znamy kolejną informację o szkole parafialnej w Chronowie. Pierwszym, znanym z tego źródła kierownikiem szkoły był Stanisław Szczepanowski, który sam wybudował prawdopodobnie drewniany, dwuizbowy budynek szkolny, w którym zamieszkał. Następna wizytacja, przeprowadzona za czasów biskupa Marcina Szyszkowskiego, odnotowała w 1618 roku zmianę personalną na stanowisku kierownika szkoły – funkcję tę przejął Marcin Wróbel. Wreszcie w 1664 roku, wizytatorzy biskupa Andrzeja Trzebickiego odnotowali, że budynek szkolny w Chronowie znajduje się w ruinie. Przez kolejne 120 lat dokumenty historyczne milczą na temat szkoły w Chronowie, akta parafialne znajdujące się w Starym Wiśniczu spłonęły. Jednak szkoła w Chronowie wciąż istniała i przetrwała do początku XIX wieku, o czym świadczą nazwiska nauczycieli, zapisane w nowo założonych księgach metrykalnych.

Przypuszczalnie pod koniec XVIII wieku kolejny budynek szkolny uległ zniszczeniu, a szkoła przeniesiona została do zlokalizowanego poniżej dzisiejszego cmentarza budynku po zlikwidowanym w 1790 roku przytułku dla ubogich. W 1817 roku szkółka parafialna przestała istnieć, w budynku szkolnym zamieszkał organista, który w posługach kościelnych zastąpił nauczyciela.

Szkółka parafialna ponownie została uruchomiona z inicjatywy księdza Józefa Rosnera w 1867 roku w dobudowanej przy organistówce izbie szkolnej. Do szkoły zaczęło uczęszczać 26 dzieci, a ich pierwszym nauczycielem był organista Jan Golański. Tak zorganizowana szkółka funkcjonowała przez 35 lat.

Publiczna szkoła ludowa w Chronowie została zorganizowana dopiero 1 września 1902 roku, a pierwszym jej nauczycielem był Jan Piwowarczyk. Z powodu braku budynku szkolnego nauka początkowo odbywała się w wynajętej izbie u Marcina Liszki, ale już w drugim roku jej istnienia przeniesiona została do opuszczonych zabudowań „Białego Dworu”. Początkowo była to placówka jednoklasowa, program nauki obejmował religię, język polski, rachunki, śpiew, geografię, historię, przyrodę i fizykę, roboty ręczne i gimnastykę. Nadzór pedagogiczny i finansowy sprawowała Rada Szkolna Okręgowa w Bochni, zaś bezpośrednią pomoc niosła Rada Szkolna Miejscowa, posiadająca społeczny charakter najniższego nadzoru szkolnego.

Od września 1911 roku nauka rozpoczęła się w nowowybudowanym budynku szkolnym, funkcję kierownika pełnił wówczas Andrzej Hymczak. Szkoła została podniesiona do rangi szkoły dwuklasowej, status ten zachowała do 1945 roku. Kolejnymi kierownikami szkoły w Chronowie byli: K. Nowosielski i Jan Adamczyk, przejściowo także Jadwiga Węglarska - Skoczek, a następnie Teofil Krywyj z żoną Marią i wreszcie Józef Kuczek również z żoną Marią. Udziałem ostatniego znów była wojna i internowanie na Węgrzech.

W pierwszych latach niepodległości struktura organizacyjna szkoły nie uległa poważniejszej zmianie. Nowe zasady organizacyjne i programowe szkolnictwa w Drugiej Rzeczypospolitej ustaliła dopiero ustawa z 1932 roku, utrzymany został 7-letni obowiązek szkolny, ale szkoły powszechne zostały podzielone na trzy szczeble programowe. Szkoła w Chronowie początkowo została zaliczona do I stopnia, ponieważ liczba dzieci wahała się w granicach od 121 do 210.

Szkoła Podstawowa w Chronowie

Kiedy władzę nad szkolnictwem przejęli okupanci, narzucili szkolnictwu urzędowy charakter niemiecki. Programy szkoły podstawowej zostały zredukowane, a podręczniki skonfiskowane. Nauka odbywała się nieregularnie, ponieważ budynki szkolne były zajmowane na cele wojskowe, lub występowały przerwy w okresach zimowych z powodu braku opału. W Chronowie nauka szkolna została wznowiona jesienią 1939 roku i z licznymi przerwami trwała do 1944 roku, kiedy to niemiecka organizacja nadzorująca budowę okopów i umocnień wojskowych na terenie wsi zajęła budynek szkolny. W czasie okupacji pracowały dwie nauczycielki: Maria Kuczek i Maria Adamczyk. Tajne nauczanie w Chronowie rozpoczęło się już w październiku 1939 roku, prowadzone było zarówno według programów szkoły podstawowej jak i średniej. Największe nasilenie nauki w konspiracji przypadło na rok szkolny 1943/44. Wówczas w tajnym nauczaniu kształciło się 27 uczniów.

Po odzyskaniu niepodległości, w nowym roku szkolnym 1945/46 szkoła rozpoczęła realizację nauki w trybie siedmioklasowym, a od roku szkolnego 1966/67 w trybie ośmioklasowym. Edukowały się w niej dzieci z Chronowa i Borównej. Pod koniec 1945 roku szkoła otrzymała opuszczone pomieszczenia dworskie, które znacznie wzbogaciły jej bazę lokalową. Kolejna rozbudowa obiektu szkolnego miała miejsce w latach 1962-1964, a generalny remont całego budynku przeprowadzony został w latach 1983-1984. Budynek otrzymał parkietowe podłogi, centralne ogrzewanie, bieżącą wodę i toalety. Nastąpiła też wymiana sprzętu, uwzględniająca wymogi nowoczesnej dydaktyki. Równocześnie znacznie powiększyła się kadra nauczycielska, końcu lat siedemdziesiątych w szkole pracowało już 11 osób.

Od 2016 roku szkoła jest prowadzona przez Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Chronów „SZKOŁA SERCEM WSI”.

Link do strony: https://pspchronow.edupage.org/a/statut-szkoly

 

Kontakt:

Chronów 173, 32-720 Nowy Wiśnicz,

tel: 14 61 098 85

Dyrekcja:

Ewa Zygmunt